Samenvatting
Het programma binnenstad begint medio 2020 zijn vruchten af te werpen. Inwoners zijn positiever over de sfeer, evenementen, gastvrijheid etc. De aantrekkelijkheid van het kernwinkelgebied is verbeterd en op enkele panden na is het kernwinkelgebied volledig in gebruik door winkels en horeca. Er worden verschillende maatregelen getroffen om de winkelleegstand in de overige delen te verminderen en transformatie begint langzamerhand op gang te komen. Echter, sinds enkele maanden is het door de coronacrisis rustig in de binnenstad. De horeca is slechts deels weer open, evenementen zijn afgelast en het aantal mensen in de winkelstraat is hard teruggelopen. De vraag is of mensen de binnenstad straks weer als van ouds gaan bezoeken. De verwachting is dat de leegstand in ieder geval gaat toenemen. We waren op de goede weg, maar de doelstellingen van het programma Binnenstad staan vanwege de coronaeffecten onder druk. De mate waarin is nu nog niet weer te geven. Met de inzet van nu reeds gedefinieerde acties en instrumenten zullen we ons terug moeten vechten. Dat vergt tijd. Dat vergt leiderschap. En dat vraagt een nog sterkere samenwerking tussen gemeente, ondernemers, cultuur en vastgoedeigenaren. Gezamenlijk moeten we meer dan ooit sturen op een compacter en aantrekkelijker winkelcentrum, transformatie aan de randen en het wegnemen van plancapaciteit op onwenselijke locaties. |
Terugblik
Strategische doelstelling 1: In 2022 recreëren en winkelen meer inwoners en bezoekers in de binnenstad van Almelo
In 2022 willen we 87.000 bezoekers per week in de binnenstad. Dat is een toename van 7.000 bezoekers ten opzichte van 2018. Medio 2020 kunnen we nog niet vaststellen of we de weg omhoog qua bezoekersaantallen weer te pakken hebben. Het aantal bezoekers wordt komend najaar weer gemeten (eens per 2 jaar). We verwachten wel dat het aantal bezoekers de laatste twee jaar is toegenomen. Mede door de realisatie van het binnenstadsplan (met o.a. de havenkom, een nieuw marktplein, een nieuw parkeerdek en nieuwe winkels) en het vergroenen van de binnenstad. Om de gevels in de binnenstad te verbeteren is een gevelsubsidie ingesteld. Met deze subsidie geven we eigenaren die hun gevel willen verbeteren een steuntje in de rug. Ook de pilot gratis parkeren had een belangrijke bijdrage moeten leveren aan deze doelstelling. Het is echter niet gelukt om samen met partners uit de binnenstad deze pilot te financieren. Strategische doelstelling 2: In 2022 staan minder winkels en panden leeg in de binnenstad van Almelo
De afgelopen twee jaar hebben we diverse maatregelen getroffen om de leegstand in de binnenstad te verkleinen. Aan de basis van al deze maatregelen ligt de Koers voor de Binnenstad die in het begin van de programmaperiode samen met binnenstad-partners is opgesteld. De koers richt zich voor een groot deel op een compacter centrum, met een transformatieopgave aan de randen. In de Koers voor de Binnenstad is naar marktpartijen duidelijk gemaakt dat de Grotestraat Noord, het zuidelijke deel van de Grotestraat en de Hagenborgh op den duur getransformeerd moet worden. Deze duidelijkheid heeft er inmiddels toe geleid dat de markt langzamerhand in deze gebieden gaat investeren in transformatie. De transformatieopgave is het grootst in de Grotestraat Noord. Door deze situatie dienen stakeholders echter samen te werken om tot een toekomstperspectief voor de Grotestraat Noord te komen. Samen met eigenaren maken we daarom een gezamenlijke visie op dit gebied. Wel is alvast de Grotestraat Noord als pilot voor een jaar deels opengesteld voor auto's. Natuurlijk moeten we afronding van de eerste fases van het binnenstadsplan met de nieuwe havenkom, het nieuwe marktplein, nieuwe winkels en appartementen niet vergeten. Deze herontwikkeling heeft een grote impact gehad om het verminderen van de leegstand in het kernwinkelgebied. In 2022 willen we namelijk dat er in het kernwinkelgebied (het rondje Marktplein, de Passage, Grotestraat, De galerij, Marktplein) 0 vierkante meter winkelvloeroppervlak leeg staat. Medio 2020 is de leegstand in het kernwinkelgebied met ruim 30% afgenomen. Wanneer ook de aangekondigde winkels zich aan de Corridor (TUI en Jamin) en de Passage (KPN) hebben gevestigd, staan er nog drie panden leeg in het kernwinkelgebied met een gezamenlijke omvang van 1.920 m2. Eén van deze panden (met een omvang van 1.200 m2) bevindt zich echter in de kelder van de Galerij. Deze leegstand is voor bezoekers nauwelijks waarneembaar. De afname van de leegstand is direct het gevolg van de investeringen rondom het marktplein samen met Beter Wonen en Urban Interest. Deze investeringen hebben er toe geleid dat winkels als Bakker Bart, Coop, Norah, Cecil/Street One, Wat Maakt Je Mooi zich (weer) in Almelo hebben gevestigd. Ook zijn vanwege de focus op het kernwinkelgebied diverse winkels verplaatst van buiten de randen van het winkelgebied naar het centrale winkelgebied zoals Action en Ter Stal. In 2022 willen we ook bereikt hebben dat er buiten het kernwinkelgebied nog maar 6.000 m2 leeg staat; een halvering ten opzichte van 2018. De leegstand in het overige deel is echter toegenomen tot ongeveer 13.000 m2 winkelvloeroppervlak. Enerzijds zijn er diverse leegstaande panden weer ingevuld, zoals het voormalige Prenatal-pand, het wokrestaurant in de Hagenborgh, etc. Anderzijds zijn er ook weer leegstaande panden bijgekomen. Dit heeft te maken met de recente verplaatsingen van winkels van het Havenblok naar de Corridor, frictieleegstand aan het Waaghplein en een toename van leegstand in de Grotestraat (het deel buiten het kernwinkelgebied). Strategische doelstelling 3: In 2022 kent de binnenstad betere activiteiten op het gebied van cultuur, vrije tijd en sport met meer maatschappelijk-economische waarde
In 2022 willen we dat de waardering van het evenementenaanbod is gestegen van een 6,8 (2017) naar een 7,0 en de waardering van het culturele aanbod van een 6,7 (2017) naar een 7,0. Medio 2022 hebben we de doelstelling voor 2022 al zo goed als bereikt. Het evenementenaanbod wordt op dit moment gewaardeerd met een 7,1. Het culturele aanbod met een 6,9. Dit hebben we mede kunnen realiseren omdat via Almelo Promotie er meer wordt gestuurd op het verhogen van de kwaliteit van activiteiten op het gebied van cultuur, vrije tijd en sport en het aantrekken van meer bezoekers, onder meer bij de toetsing van subsidieaanvragen. Ook is er een cultuurmakelaar van start gegaan om culturele partijen uit de stad en de omgeving te verbinden aan activiteiten in de binnenstad. Daarmee wordt de binnenstad als podium van de stad gestimuleerd. Via onder andere stadscheques à €2.500,- zijn initiatieven ondersteund om de zichtbaarheid van het DNA van Almelo in de binnenstad te vergroten. Voorbeelden hiervan zijn de pop-up-store van Heracles die in de zomermaanden van 2019 in de binnenstad was gevestigd, het oogstfeest in het Hagenpark van het Natuurhus en de Jongerenraad en de tulpen in de binnenstad in het voorjaar. Strategische doelstelling 4: In 2022 is de binnenstad van Almelo aantrekkelijker, veiliger en gastvrijer met betere parkeermogelijkheden
Ook op het gebied van aantrekkelijkheid, veiligheid en gastvrijheid liggen we medio 2020 goed koers en soms zelfs vóór op koers. Almeloërs waarderen de sfeer en gezelligheid medio 2020 al beter dan de doelstelling voor 2022. Het streven was een 6,5 in 2022; maar Almeloërs geven de sfeer medio 2020 al een 6,8. Ook de doelstelling van een waardering van een 7,0 op het gebied van veiligheid is reeds behaald. We werken eraan om dit vast te houden en zetten vol in op verdere verbeteringen in de resterende looptijd van het programma. De waardering van de parkeervoorzieningen van de auto is licht gedaald van een 6,7 naar een 6,5; terwijl de doelstelling voor 2022 een 7,0 is. Almeloërs vinden de binnenstad ook gastvrijer geworden. In 2019 vindt inmiddels 57% van de Almeloërs de term gastvrij van toepassing op de binnenstad. Het streven blijft om gedurende de programmaperiode van 48% naar 60% te gaan.
Ook deze veelal positieve ontwikkelingen zijn voor een groot deel te danken aan de investeringen rondom het Marktplein. Daarnaast zijn de resultaten op dit vlak voor belangrijke mate te danken aan de inzet van ondernemers op het gebied van sfeer en gezelligheid, gastvrijheid en gevoel van veiligheid. De omgeving van het Markplein zal op termijn nog meer verbeterd worden door de derde fase van het binnenstadsplan (Stadskade). Ten behoeve hiervan heeft het college een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de HMO. Het doel is om in het najaar van 2020 een integraal ontwikkelingsplan te hebben voor dit gebied. Hoewel de herontwikkeling van dit gebied naar verwachting nog enkele jaren op zich zal laten wachten, moet dit project wezenlijk gaan bijdragen tot de doelstelling een aantrekkelijkere, veiligere en gastvrijere binnenstad met betere parkeermogelijkheden. Strategische doelstelling 5: In 2022 zijn er meer bedrijven in de binnenstad van Almelo gevestigd met meer omzet
In 2022 willen we dat het aantal bedrijven in de binnenstad met 5% is gegroeid ten opzichte van 2017. Medio 2020 is dit aantal echter gedaald met 1,5%. Ondanks de investeringen die gedaan zijn in de binnenstad, is het aantal bedrijven afgenomen. |
Waar staan we nu
Vandaag de dag is het perspectief voor de binnenstad echter totaal anders. De effecten van de coronacrisis op de binnenstad van Almelo zijn direct te merken. Om het coronavirus in te dammen worden consumenten namelijk geacht zo veel mogelijk thuis te blijven, evenementen zijn verboden en horecagelegenheden en culturele instellingen mogen sinds kort weer open, zij het met veel beperkingen. Hierdoor zijn verschillende sectoren al financieel hard geraakt vanwege de directe vraaguitval door de beperkende maatregelen. Opticiens, kledingwinkels, schoenenwinkels: ze worden geconfronteerd met omzetdalingen tot 80%. Velen hebben vrijwillig tijdelijk hun fysieke deuren gesloten (gehad). De vaste lasten lopen echter door. Hetzelfde geldt voor horecabedrijven, die op last van de overheid hun deuren hebben moeten sluiten. Vast staat dat het omzetverlies dat geleden wordt, nooit meer ingehaald zal worden. Daarnaast zal de coronacrisis ook op langere termijn voelbaar zijn. De mate waarin is echter afhankelijk van de duur van de maatregelen, de diepte van de economische recessie en de mate waarin bezoekers de binnenstad weer weten te vinden voor winkelen. Ondanks tijdelijke overbruggingskredieten, uitstel van betaling van belastingen en huur en versoepeling van maatregelen, zal er sprake zijn van economische schade op het gebied van werkloosheid en leegstand in de binnenstad. De mate waarin is op dit moment nog niet in te schatten. Hoeveel winkels en horecagelegenheden zullen hun deuren definitief moeten sluiten? Overleven de bioscoop, het theater en musea in de binnenstad de lockdown? Daarnaast neemt het online winkelen op dit moment een grote vlucht. Hoe langer de crisis duurt, hoe meer mensen gewend raken aan het online winkelen. De vraag is of mensen straks weer terugkeren naar hun normale winkelgedrag. Retail Platform Overijssel verwacht dat 25% van de retailondernemers het komend jaar failliet gaat. Niemand kan het exact voorspellen, maar één ding is zeker: vanwege de coronacrisis zullen we de doelstellingen voor de binnenstad moeten heroverwegen. Dit betreft met name de doelstellingen: - In 2022 recreëren en winkelen meer inwoners en bezoekers in de binnenstad van Almelo
- In 2022 staan minder winkels en panden leeg in de binnenstad van Almelo
- In 2022 zijn er meer bedrijven in de binnenstad van Almelo gevestigd met meer omzet
Dit zijn namelijk de drie doelstellingen die in belangrijke mate worden beïnvloed door consumentengedrag en ondernemers die zich bevinden op die consumentenmarkt. Deze twee groepen worden het hardst geraakt door de beperkende coronamaatregelen. Activiteiten op het gebied van vrije tijd, cultuur en sport kunnen op korte termijn niet plaatsvinden. Op langere termijn, als er geen beperkende maatregelen meer nodig zijn, kunnen deze weer opnieuw georganiseerd worden. Ook voor de doelstelling op het gebied van aantrekkelijkheid, gastvrijheid en parkeren verwachten we dat er geen bijstelling nodig is. Deze aspecten worden niet of nauwelijks aangetast door de effecten van de coronacrisis. In deze context is het belangrijk om te onderkennen dat de eerste strategische doelstelling wordt beïnvloed door de tweede en vice versa. De mate waarin er minder bezoekers naar de binnenstad komen is afhankelijk van het aanbod in de binnenstad. Dus als de coronacrisis leidt tot faillissementen en leegstand, neemt het aanbod in de binnenstad af, wat weer leidt tot minder bezoekers. Vervolgens leidt minder bezoekers weer tot minder aanbod. Een dreigende vicieuze cirkel. Wel hebben we de overtuiging dat we adequate activiteiten, instrumentarium en structuur hebben om de bovenstaande problemen aan te pakken. We waren op de goede weg. Mogelijk dat we door de coronacrisis vier stappen terug doen. Met de inzet van nu reeds gedefinieerde acties en instrumenten zullen we ons dan terug moeten vechten. Dat vergt tijd. Dat vergt leiderschap. En dat vraagt een nog sterkere samenwerking tussen gemeente, ondernemers, cultuur en vastgoedeigenaren. Gezamenlijk moeten we meer dan ooit sturen op een compacter en aantrekkelijker winkelcentrum, transformatie aan de randen en het wegnemen van plancapaciteit op onwenselijke locaties. Indien de coronacrisis Almelo niet harder raakt dan omliggende dorps- en stadscentra, kan de visie voor het programma binnenstad overeind blijven: In 2022 heeft de binnenstad van Almelo een sterke regionale functie voor Noordwest Twente vanuit een onderscheidende identiteit en belevenis en mede door een sterke samenwerking tussen ondernemers, vastgoed en gemeente. |
